วแฮใํไํ วแฺวฦฯ �ํ ุวฦัษ ซลํัศวีป ลแ์ วแ�ัไ วแหวใไ ฺิั

�ํ 1 �ศัวํั (ิศวุ) ฺวใ 1978ก ฺวฯ วแฮใํไํ ลแ์ ลํัวไ วแหๆัษ ศฺฯ รำศๆฺํไ ใไ ๅัศ วแิวๅ ลแ์ ใไ�วๅ วแไๅวฦํ. ใวส วแิวๅ ฺวิ วแลใวใ!ก ๆวไส�แส ลํัวไ ใไ �ัๆไ วแอว฿ใํษ วแิวๅไิวๅํษ ลแ์ ฺ�ๆฯ ใไ วแอว฿ใํษ วแลใวใํษก รๆ ฬใๅๆัํษ ซๆแวํษ วแ��ํๅป!ก วแใส฿ๆ๘ไษ �ํ วแใ฿ๆ๘ไ วแวํฯํๆแๆฬํ วแิํฺํ แใะๅศ วแวหไํ ฺิัํษ วแะํ สศไวๅ วแิวๅ วำใวฺํแ วแี�ๆํก ใฤำำ วแฯๆแษ วแี�ๆํษ ฺวใ 1501ก ใะๅศว๐ ัำใํว๐ แฯๆแสๅ วแสํ วไๅวัส ศฺฯ �ัไํไ ๆไํ� ฺวใ 1736. สๆฬ วแิวๅ ฺศวำ วแร฿ศั ไ�ำๅ ใใหแว๐ แแลใวใ วแ�วฦศ (วแใๅฯํ วแใไสูั)ก ๆศวแสวแํ วำศ� ฺแ์ ไ�ำๅ ๆอ฿ใๅ ิัฺํษ ฯํไํษ ซ�ฯำํษป สใสไ รใไๅ ๆสุแ� ํฯๅ แึัศ ฮีๆใๅ �ํ วแฯวฮแก วแะํไ วฺสศัๆๅ ุว�ๆสว๐ �ํั ฬฯํั ศสใหํแ วแลใวใ วแ�วฦศก ๆสฺึฯๅ �ํ ใอวัศษ รฺฯวม วแฮวัฬ วแใสใหแํไ �ํ วแฺหใวไํํไ วแำไ๘ษ วแอว฿ใํไ �ํ วแฺัว�. ฺใแ วแิวๅ ฺศวำ ฺแ์ วศสฯวฺ ใฤำำษ ัฬวแ ฯํไ (ใแวแํ) ัำใํษ สวศฺษ แสๆฬํๅวสๅ ๆสฺแํใวสๅ ๆว�ัวึ ำํวำวสๅก ละ รใั ฺวใ 1612 ศสฯัํศ ร฿หั ใไ รแ� ิฮี ๆลฺฯวฯๅใ ฿ํ ํ฿ๆไๆว รฯวสๅ �ํ ไิั วแใะๅศ วแิํฺํ วแัำใํก แ฿ไ ะแ฿ แใ ํไๅ๖ วแีัวฺก ศํ๘ไว๐ ฿วไ รๆ ฮ�ํ๘ว๐ก ศํไ วแำแุษ ๆวแใฺวัึษ วแฯํไํษ วแสํ วำสใัส �ํ วแส฿สแ ๆวแสฺวูใ ฮแวแ วแฺๅฯ วแ�วฬวัํ ๆวแฺๅฯ วแศๅแๆํ อส์ สๆฬ ไึวแๅว ศฺๆฯษ วแลใวใ วแฮใํไํ ซวแ�วฦศป ใไ ใไ�วๅ วแ�ัไำํ!. รๆแ ใีไฺ �ํ ลํัวไ �ํ ศฯวํษ วแ�ัไ วแฺิัํไก ฿วไ ฺฯฯ ำ฿วไ ลํัวไ ํ�ฯ๘ั ศไอๆ ฺิัษ ใแวํํไ ไำใษก หแหวๅใ �แวอๆไ ๆศฯๆ ัฺวษ. ๆหแหๅใ วแศว�ํ อึั ใฯไก รีอวศ ศวาวั ๆฺำ฿ั ๆใๆู�ๆไ ๆฮฯใ ๆอิใ ๆรุ�วแ ๆัฬวแ ฯํไ. แใ ํรส วแวำสฺใวั ฺแ์ ลํัวไ ๆศวแสวแํ แใ สฯฮแๅว ใูวๅั วแฺีั วแีไวฺํก ๆแใ สฺั� วแสีไํฺ วแอฯํห ลแว ฺวใ 1908ก อํไ ศไ์ รอฯ สฬวั วแศวาวั รๆแ ใีไฺ แลไสวฬ วแยฬั ํฺใแ ศวแ฿ๅัศวม วแสํ แใ ํฯฮแ ใไๅว ลแ์ ลํัวไ ลแว๘ ใๆแฯ ฿ๅัศวฦํ ๆอํฯ วำสๆัฯสๅ วแฯๆแษ ใไ ฬวัสๅว ัๆำํวก แว แ฿ํ สศฯร ศๅ ลไวัษ ๆฬๆฯๅว วแอฯํห �ํ วแ�ัไ วแฬฯํฯก ๆลไใว ิ�แสๅ แลไวัษ ึัํอ วแลใวใ วแัึว. แใ สแส�ส วแรำัษ วแ�วฬวัํษ วแอว฿ใษก ฬฯํว๐ก ลแ์ รๅใํษ วแสๆำแ ศใฺุํวส วแฺีั ๆวแรฮะ ศ�ๆวฦฯๅ แสอฯํห อ฿ใๅว ๆสใสํไๅ ๆีๆไๅ ลแว ฺไฯใว วไศๅัส ศใว ํฺัึๅ ไีวั์ วแศั วแศัํุวไํ ฺแํๅว ใไ ฿ไๆา หัวม ใๆฺๆฯ ฿วใไ �ํ ศวุไ วแรัึ �วฦั ใฦวส วแรใสวัก ๆวไ �ํ ใ�ฯๆัๅใ �ะ�ๅ ลแ์ ฺไวไ วแำใวม ฿ใวัฯ ซิศ๘ํ฿ แศ๘ํ฿ป ํไศห� ใไ �ใ�ใๅ ๆํ๕ำํ๘๖แ �ํ รไวศํศ แแสำๆํ�. ๆะแ฿ ใว ฿วไ ฺไฯใว ใ๕ฯ๘๖ฯ รๆแ รไศๆศ สีฯํั ลแ์ ใํไวม ฺศฯวไ ฺแ์ ิุ วแฺัศ ฺวใ 1911ก (ำส�วใ ฺไฯๅ รหไวม วแอัศ วแฺวแใํษ วแหวไํษก ร฿ศั ใี�วษ �ํ วแฺวแใ). ๆแสฯฮแ ลํัวไ วแฺีั วแอฯํห วแะํ ๆฬฯส วแรำัษ วแอว฿ใษ ไ�ำๅว รใวใๅ ใฬศัษ ฺแ์ วำส�ฯวใ ฮศัวม ํ๕ํำ๘๖ัๆไ แๅใ ุแศ วแลํำวั ๆวแว�สไวใ ๆํำๅแๆไ ฺแํๅใ รใั วฯวัษ ิฤๆไ วแศแวฯ ๆวแฺศวฯ ศฺฯใว สศฯแส วแอวแ ๆวแรอๆวแ. �วำส�ฯใ วแอ฿ใ ฮศัวม ใไ รๅแ วแฺีัก ใหแ ใๆู�ํ ฬใวั฿ ใไ ศแฬํ฿ว ๆใอวำศํไ ใวแํํไ ใไ รใัํ฿ว แๆึฺ ใๆวาไษ วแฯๆแษ ๆใฯัศํไ ฺำ฿ัํํไ ใไ ศัํุวไํว. ๆๅ฿ะว สฯ�� วแไ�ุ ๆสอวแ� วแศวาวั ใฺ วแ�ีั วแแะํไ ส฿วแศว ฺแ์ ใว สแ�ํ ศๅ วแิั฿วส วแไ�ุํษ ใไ �สวส รัศวอ. ๆสอๆแส ลํัวไ (ะวส ีฯ�ษ ฬํๆแๆฬํษ) ใไ ศแฯ ใสัๆ฿ แ�ศวั วแสวัํฮ ลแ์ รๆแ ฯๆแษ ไ�ุํษ �ํ วแิั� วแฮัว�ํก ๆศวแสวแํ รีศอส ะวส ห�แ วำสัวสํฬํ ฿วใไ �ํ ศวุไ รัึๅวก ศํไใว ศ�ํ ฺศวฯๅว �ๆ� วแรัึก ฺวแ�ํไ �ํ ัศ�ษ วแ�ว�ษ ๆวแฬๅแ ๆวแใัึ. รใว วแวำสฺใวั วแ�ัศํ วแะํ รๅใแ รๆ รไๅ แใ ํอศะ ึใ ลํัวไ ลแ์ ซใใสแ฿วสๅป �ํ �ัไ วแ�อใ ๆวแใอั฿ วแศฮวัํ (วแ�ัไ วแสวำฺ ฺิั)ก แรำศวศ ฬํๆศๆแํสํ฿ํษ ๆว�สีวฯํษ ฺฯํฯษก (ัศใว รศัาๅว รไๅ แใ ํัฯ วแวอส฿ว฿ ศวแัๆำ ฺไฯ อฯๆฯๅใ). ๅว ๅๆ ํฯฮแๅว ใไ ไว�ะษ วแิั฿วส วแไ�ุํษ วแศัํุวไํษ วแใสไ�ะษ �ํ ศแวุ วแรำัษ วแ�วฬวัํษ หใ วแศๅแๆํษก วแสํ อูํส ศอีษ ไี� ใแํๆไ ฬไํๅ วำสัแํไํ ฺไฯ ไๅวํษ วแอัศ วแฺวแใํษ วแรๆแ์ ๆวัส�ฺส ลแ์ หแวหษ ใแวํํไ ๆไี� วแใแํๆไ ฬไํๅ วำสัแํไํ �ศํแ วแอัศ วแฺวแใํษ วแหวไํษ. ศฺฯ วฮใวฯ อัศ วแร�ไํวม �ํ ใั฿าๅวก �ํ วแิใวแก ไิศส อัๆศ วแสอัั วแๆุไํ �ํ รุัว� วแฬไๆศ. ๆ�ํ ลํัวไก แใ ํ฿ไ หใษ วำสฺใวั ใศวิัวก ๆ฿วไ วแสอัั ใวหแว๐ �ํ �฿ัษ สอัํั วแหัๆษ วแไ�ุํษ ใไ วแวอส฿วั วแรฬไศํก ๆะแ฿ ฿วไ ใึใๆไ อั฿ษ ใอใฯ ใีฯ� วแๆุไํษ ฺวใ 1952 วแสํ วไสๅส ศลฺฯวใๅ แรไ ไ�ๆะ ิั฿วส วแไ�ุ ฿วไ ใไ ไ�ๆะ วแ�ีัก ๆวะ วไ฿ใิส ซศัํุวไํว วแฺูใ์ป ฺแ์ ฬาัๅว วแสํ ส�ัศ ฺไๅว วแิใำ �วแศ วแำไษ!ก ๆส�ฯใส รใัํ฿ว แ� ซใแม วแ�ัว�ป อำศ ใศฯร วําไๅวๆั.. ๆรฺวฯสก ศใิวั฿ษ ศัํุวไํวก วแิวๅ วแ�วั ใอใฯ ัึว ศๅแๆํ ลแ์ วแำแุษ ๆวฬๅึส วแอั฿ษ วแหๆัํษ วแๆุไํษ.. ๆแํใึ วแิวๅ �ํ วำสๅสวัๅ ศวแใ฿ๆ๘๓ไ วแห�ว�ํ ๆวแวฬสใวฺํ แแิฺศ วแลํัวไํ ใศสฯฺว๐ สอฯํหว๐ ิ฿แํว๐ ํฯฺํ ศๅ ฬฺแ ลํัวไ ซํวศวไ วแิั� วแรๆำุปก แ฿ไๅ ใหแๅ ใหแ วศํๅ วแิวๅ ัึว วแะํ ฿วไ ใำสศฯว๐ วำสฮ� ศใิวฺั วแไวำ วแฯํไํษ แฯัฬษ รไๅ ว�สอใ ึัํอ �ใ วแใ�ฯำ ศอะวฦๅ วแฺำ฿ัํ ๆำๆุๅ วแว�ุวฺํ แํำๆุ ศๅ ยํษ วแแๅ ศว�฿ํ แรไ วแรฮํั วอสฬ ฺแ์ าๆฬษ วแิวๅ ฺไฯใว ไาฺส อฬวศๅว (ศอฬษ วแฯฺๆษ ลแ์ วแำ�ๆั) �ํ ึัํอ �วุใษ �ํ �ใ วแใ�ฯำษ. ๆ฿วไ วแวศไ ฺแ์ ีๆัษ วแรศก ูไ รไๅ ึใไ ๆแวม วแฬํิ แๅ ๆๆึฺ ัฬวแ วแศวาวั �ํ ฬํศๅ ๆิ฿แ ใฤำำษ ฺแใวม ฯํไ ส�สํ ฺแ์ ๅๆวๅ ศฺฯใว ร�ี์ วแฺแใวม วแัว�ึํไ �ํ วแำฬๆไ ๆวแใไว�ํก ใวึํว๐ รศฺฯ �รศฺฯ �ํ วแฺใวแษ แแรใัํ฿ํํไ ๆส�แํฯ วแฺแใวไํษ วแรสวสๆั฿ํษ วแวำส�าวาํษ ใหแ ใไฺ วแอฬ ๆวแวอส�วแวส ศวำสิๅวฯ วแอำํไ ใ�วศแ สึฮํใ วแไาฺษ วแ�ๆใํษ วแ�วัำํษ ๆสศฯํฯ รใๆวแ ุวฦแษ ฺแ์ วอส�วแวส วใศัวุๆัํษ วำุๆัํษ. ฿วไ วแฮใํไํก �ํ ใไ�วๅก ํอใแ �ํ ะว฿ัสๅ ใิๅฯ วแิวๅ ศอะวฦๅ วแฺำ฿ัํ ๆำๆุๅ ๆๅๆ ํไสๅ฿ ซุๅวัษป �วุใษ วแาๅัวม!. หๆัษ วแ฿วำํส ๆํอึั ๅไว สอแํแ ํั์ วไ วแฮใํไํ ฿วไ ใำสฺฯว๐ แแสำวๅแ ใฺ วแิวๅ ๆสใัํั ิัฺํสๅ �ํ วแอ฿ใ แๆ รไ วแิวๅ แใ ํใำ ซ�ใป �ํ ฺีศ �ฯวำสๅว ๆุๅวัสๅว ๆํสใวฯ์ �ํ ลฺุวม วแใัรษ อ� วแสีๆํส. �ํอสฬ วแฮใํไํ ฺแไว๐: ซแ�ฯ ศฯร วศไ ัึว ศสฯใํั วแลำแวใ �ํ ลํัวไ ๆำร�วๆใ ะแ฿ ใว ฯวใ �ํ ฺัๆ�ํ ฯใปก �ํัฯ วแิวๅ ศฮุวศ �ํ ฺ�ั ึัํอ �วุใษ ใสๅฬใว๐ ฺแ์ ัฬวแ วแฯํไ วแะํไ ซ฿วไๆว ฺแ์ วแฯๆวใก ฬใวฺษ ใไ วแัฬฺํํไ วแร�ศํวม วแะํไ สฬใฯส ฺ�ๆแๅใ ใไะ รแ� ำไษป. ๆฺ�ศ ะแ฿ ไ�ํ วแฮใํไํ ลแ์ สั฿ํวก �ะๅศ ใไๅว ลแ์ วแฺัว� วแะํ ุัฯๅ ศฺฯ ใำวๆใษ ใฺ ลํัวไก �วไสๅ์ ศๅ วแรใั �ํ �ัไำว. ๆใไ ๅไว฿ ศห หๆัสๅ ซหๆัษ วแ฿วำํสป วแใๅัศษ ลแ์ ฯวฮแ ลํัวไ วแสํ ฿วไส ส�แํ ศสํวัวส ำํวำํษ ใฺวัึษ ๆใสฺวัึษ ศํไ ศฺึๅว ศฺึว ลแ์ อฯ วแลแ�วม. ๆแใ ํ฿ไ รอฯ ใไ วแใัว�ศํไ ๆวแใอแแํไ ํ�ฺุ ศรไ วแหๆัษ ำส๕อีั สอส ฺใวฦใ วแยํวส ๆวแอฬวส ๆวแใแวแํ. ฿วไส แอูษ ๆีๆแ วแฮใํไํ ลแ์ ุๅัวไ ซศใหวศษ ว�สอวใ วแศวำสํแก ��ฯ ฿วไส แอูษ ใ฿ๅัศษ ๆใแํฦษ ศวแิอไวส วแฺวุ�ํษ. ๆึฺส วแฺวแใ ๆวแสวัํฮ รใวใ แอูษ ส�ํํั ๅวใษก อํห แใ ํฺฯ วแฺวแใ ฿ใว ฿วไ �ํ วแำวศ�ป. ฺแ์ อฯ สฺศํั ฿วัํไ วัใำสัๆไ� ใฤแ�ษ ฿สวศ ซใฺั฿ษ วแแ๘ๅป. ฿วไ วแฮใํไํ ใาํฬว๐ ใไ วแีๆ�ํ วแใสใำ฿ ๆวแ��ํๅ วแๆแํ ๆวแลใวใ วแ�วฦศ ๆวแ�วฦฯ วแำํวำํ ๆวแใไู๘ั แใิัๆฺ ใฬสใฺ ิใๆแํ ใุแ�. ฿วไ วแๆว�ฺ ํสอั฿ �ํ ะๅไๅ ร฿หั ใใว ๅๆ อัว฿ ฺแ์ วแรัึ ๆสฯว�ฺ �ํ วแฺีั. ๆๅๆ ฺไฯใว สำแใ ใ�วแํฯ สๆฬํๅ วแหๆัษ ๆสรำํำ ใิัๆฺๅว แใ ํไูั �ํ ใัฬฺํษ วแๆว�ฺ วแใอั฿ษ แแวอฯวห ๆวไใว ฺใฯ ลแ์ สุศํ� �฿ัสๅ วแ฿แํวไํษ วแๆวัฯษ �ํ ฿สวศๅ ซวแอ฿ๆใษ วแลำแวใํษป ๆฮแวีสๅ สสใหแ �ํ ฯใฬ ัฬแ วแฯๆแษ �ํ ัฬแ วแฯํไก วแลใวใ วแ�วฦศ �ํ วแ�วฦฯ วแัๆอํ แแหๆัษ ๆสำแํุ วแใแวแํ ฺแ์ วแฯๆแษ. �วแอ�ํ�ษก ีฺฯ วแฮใํไํ ซใใสุํว๐ป ุวฦัษ ซลํัศวีป ใไ ศวัํำ ลแ์ ุๅัวไก ๆ��แ ัวฬฺว๐ � อำศ ใอใฯ อำไํไ ๅํ฿แ � ลแ์ วแ�ัไ วแหวใไ ฺิัก แํสำแใ ฯๆั ใใหแ วแลใวใ วแหวไํ ฺิัก ศแ วไๅใ ุ�ๆำํว๐ก ั�ฺๆๅ ลแ์ ใไาแษ วแลใวใ วแ�วฦศ ๆ�ฯ ๅศุ วแ์ วแรัึ แํใแรๅว ฺฯแว๐ ศฺฯ ฬๆัก ๆแํสใ วอํวม วแัๆอ วแลำแวใํษ วแิํฺํษ วแหๆัํษ ๆสใหแ ัใๆาๅว ฿ใว ไู๘ั แๅว �ํแำๆ� วแหๆัษ ฺแํ ิัํฺสํ (1933 � 1977) วแะํ ฯัำ �ํ วแำๆัศๆไ ๆแไฯไ ๆฺ฿� ฺแ์ ใิัๆฺ ��ๅ หๆัํ ไูัํ ํฺสใฯ ฺแ์ ฺใแํษ วอํวม ฯํไํ แัใๆา สวัํฮ วแั�ึ วแิํฺํ ใๆแฯว๐ ใไ สัวฬํฯํว วำสิๅวฯ วแอำํไ วไศฺวหว ซสใๆาํวป สใัฯํว ๆใำศ�ว ฺแ์ วแใฺส�ฯวส วแห�ว�ํษ ๆวแรำวุํั วแฯํไํษ ไูวใว๐ ใัฬฺํว๐ ํ฿ำศ ใ�ๅๆใ ซวแใูแๆใํษป ใึใๆไว๐ หๆัํว๐. สั฿ษ วแฮใํไํ.. ฺใวใสวไ ๆ�ํ ฺๅฯ วแฮใํไํก ๆศัำใ วฬสหวห วแฬๆั ๆล�วใษ วแฺฯแก ำ๕�฿ส ฯใวม ยแว� วแไวำ. ศวแ�ฺุก ศํไๅใ ใฬัใๆไ ำ�ว฿ๆ ฯใวม ใไ ซวแำว�ว฿ป ๆวแฬํิ ๆศุวไษ วแวใศัวุๆัํษ วแใำสศฯษ. ๆแ฿ไก วํึว๐ก ฿วไ ศํไๅใ วแ฿หํั ใไ วแใฺวัึํไ วแำํวำํํไ วแะํไ รใั วแฮใํไํ ศ�สแๅใ ั�ใ วฺสัวึ ำวฺฯๅ วแร�ๆ์ ๆวแใัิอ วแรใหแ แฮแว�สๅ ยํษ วแแ๘ๅ อำํไ ใไสูัํ. ใวส วแฮใํไํ ๆสั฿ สั฿สๅ: หๆัษ ลำแวใํษ �ํ ใๅศ วแฺีั ํสฬวะศๅว วสฬวๅวไ ศฺใวใสํไ: ฺใวใษ ซๆแวํษ วแ��ํๅป ๆฺใวใษ ซฯๆแษ วแัฦํำป. แ�ฯ ฿วไส วแหๆัษ วแวํัวไํษก ๆแว ิ฿ก ๅํ วแหๆัษ วแร฿ศั �ํ วแ�ัไ วแฺิัํไ ศฺฯ วแหๆัษ วแัๆำํษ (วแหๆัษ วแีํไํษ สไๆํฺ ฺแ์ วแรฮํัษ). ๆวไ ฿วไส วแหๆัสวไ ฺแ์ ุั�ํ ไ�ํึก วํฯํๆแๆฬํว๐: วแรๆแ์ ฺแใๆํษ ใแอฯษก ๆวแรฮํัษ �ํศํษ ใุแ�ษก ลแว รไๅใวก ั�ใ สไว�ัๅใว สไว�ั วแำวแศ ๆวแใๆฬศก สสยฮํวไ �ํ ใไุ� ๆวอฯ ๆๅๆ วฯฺวม วใสแว฿ วแอ�ํ�ษ วแใุแ�ษก ลไๅใว ๆฬๅวไ แรีๆแํษ ๆวอฯษ ๅํ ซรีๆแํษ วแล�ีวมปก ว�ีวม วแยฮั วแใฮสแ� วแไำศํ วแๅวใิํ วแฮ.. ๆแว ํ�ํั ใไ วแรใั ิํฦว๐ แๆไ วแวํฯํๆแๆฬํว ๅไว รๆ วแฺแวใวส วแ�วั�ษ แแฮุวศ วแใใวัำ รๆ ีํ�ษ ใัฬฺๅ วแรฮแว�ํ ๆวแใหวแํ. �฿แวๅใว ํใสอวไ ใไ ัๆอ วแวำสศฯวฯ วแิใๆแํ ไ�ำๅ. รำวแํศ วแฯๆแษ วแศๆแํำํษ ไ�ำๅว. รฯๆวส ๆุัวฦ� สี�ํษ วแฮีๆใ ๅํ ไ�ำๅวก ๆฺศวัษ วแิฮี วแๆวอฯ ๅํ ไ�ำๅวก ำๆวม ฿วไ ลใวใว๐ รๆ ั�ํ�ว๐. ๆวแ�วํษ ๆวอฯษ: ลฯวใษ รใไ วแไูวใ วแิใๆแํ ๆีํัๆัสๅ �ํ วแวสฬวๅ วแรๆอฯ!. ศใฺไ์: แใ ํ฿ไ วแฮใํไํ ลแว๘ แํไํไํว๐ ศฺใวใษก ศใฺไ์ วแ�วฦฯ วแใุแ� แแไูวใ วแใุแ�.